نقشهایی که زن با اجرای آن در زندگی میتواند باعث استحکام خانواده و ایجاد بهداشت روح و روان در خانواده شود عبارتند از:
1ـ احترام و تکریم شوهر
زن بایستی دقت داشته باشد که احترام او نسبت به شوهر هم یک نیاز روانی و عامل علاقه و محبت بیشتر شوهر نسبت به اوست. به جای در نظر گرفتن خصوصیات منفی، بهتر است ویژگیهای مثبت را در نظر بگیریم و به آنها توجه کنیم. بنابراین از پوزخند زدن، مسخره کردن، متلک گفتن، سرزنش کردن و به رخ کشیدن یکدیگر باید اجتناب کرد. اینگونه رفتارهای نامطلوب موجب افزایش مقاومتهای روانی در طرف مقابل میشود. و ادامه زندگی زناشویی و ارتباط را دشوار و فاجعهآمیز میکند.
وقتی که شوهر در خانه با بداخلاقیهای همسرش روبرو میشود و از طرفی در بیرون منزل با عشوهگری و طنازی زنهای هرزه روبرو میشود و با خنده و شوخی و دلبری شوهر را جذب میکنند، مسلم است که مرد هر چند با ایمان باشد بالاخره روزی در برابر دیو قوی شهوت و هوی نفس از پا در میآید و تسلیم هواهای نفسانی زنهای شیطان صفت میشود. و آنوقت است با غوطهور شدن در گناه و فساد، آرامش روح و بهداشت روان در خانه و جامعه از هم میپاشد.
آنوقت است که باید به خانمها بگوییم که خود کرده را تدبیر نیست.
2ـ همدلی و همراهی با شوهر
زن بایستی مسائل و مشکلاتی که شوهر در اداره زندگی در پیش روی خود دارد با او همدلی کند و این همدلی را به صورتهای مختلف ابراز نماید. احساس همدلی که شوهر در همسر خود مشاهده میکند، جرأت و شهامت برای مقابله با سختیها و نیروی روانی او را افزایش میدهد.
علی (علیه السلام) میفرماید: «ایاک و الجزع فانه یقطع الامل و یضعف العمل و یورث الهم؛ از بیتابی و ناشکیبایی سخت بپرهیز ، زیرا بیصبری و نداشتن تحمل، کارها را ناقص میگرداند و غم و غصه بوجود میآید»(بحار الانوار،ج82،93).
در عین حال ناراحت شدن و غصه خوردن اصولا یک حالت احساسی و طبیعی است. هر چند پر احساستر باشد، در برابر مسائل و موانع و موضوعات نگران کننده، بیشتر عکس العمل نشان میدهد. و با کابوس غم و غصه دست به گریبان میگردد. لذا با صبر و تحمل بهتر میتوان آرامش را در خانواده برقرار نمود.
3ـ شاکر بودن و قناعت پیشگی
زن در ضمن همراهی با شوهر، برای بهبود وضع زندگی، روحیه شکر، قناعت، و سپاسگزاری از آنچه در زندگی حاصل شده داشته باشد، در بنای خانوادهای صمیمی و مستحکم بسیار مؤثر خواهد بود. علی (علیه السلام) در مورد پاکدامنی و قناعت میفرماید: «یستدل علی عقل الرجل بالعفة و القناعة؛ پاکدامنی و قناعت دلیل بر عقل انسان است» .
4ـ پرهیز از عیبجویی شوهر
زن و شوهر در عین حال که بایستی عیوب و نارسائیهای یکدیگر را شناسایی کرده، به یکدیگر تذکر دهند و برای رفع آنها تلاش مشترک داشته باشند. بایستی مراقب باشند روحیه عیبجویی نسبت به یکدیگر را پیدا نکنند.
کلاً غیبت و بدگویی و پشت سر دیگران حرف زدن، نوعی خیانت و از پشت خنجر زدن است زیرا طرف مقابل حضور ندارد که از خود دفاع کند و حال آنکه شوهر محرمترین و نزدیکترین شخص به زن میباشد. درست است که به او ناجوانمردانه خنجر زد، آیا این ضربه کانون گرم خانواده را متلاشی نخواهد کرد؟
5ـ عفت و چشمپوشی از غیر
عفت زن، حفظ خویش در مقابل افراد نامحرم و وفاداری کامل نسبت به شوهر است. در زندگی خانوادگی، کمال روحی شوهر غیرت، و کمال روحی زن، عفت اوست. و این دو صفت در کنار یکدیگر خانواده را در درون به سوی وحدت روحی، صمیمیت و عشق بین زن و شوهر سوق میدهد و از آلودگیهای اخلاقی خانواده و جامعه جلوگیری میکند. در فصلهای گذشته در این رابطه مفصلا صحبت شد.
6ـ مدیریت و تدبیر امورخانه
مدیریت و اداره خانواده بیشتر به عهده زن است. این مدیریت هم در جنبه عاطفی و روانی است و هم در اداره امور جاری منزل، هر چند شوهر در هر دو جنبه باید شریک و سهیم باشد، لیکن ابتکار عمل و تدبیر اساسی را باید زن به عهده گیرد. لذا بایستی برای ایجاد فضای مناسب عاطفی و روانی و نیز ایجاد محیط زیبا و نشاط بخش در خانه، زن برنامهریزی کند و حتی در صورت نیاز، آموزشهای لازم را ببیند تا بهتر بتواند در خانه یک مدیر خوب و موفق باشد. برنامهریزی و نظم در زندگی میتواند بخش مهمی از اختلالات و آشفتیگیها و نگرانیهایی را که اعصاب و بدن انسان را آلوده و فرسوده میسازد، جلوگیری بعمل آورد.
زندگی مشترک بدون وجود ارزشها و اهداف متعال قابل استمرار نیست. دو همسر در زندگی باید از عزت و نفس و احترام برخوردار باشند، مرد و زن جوان در صورتی میتوانند چنین رویهای را در رابطه با یکدیگر در پیش بگیرند که خود بزرگمنش و دارای عزت نفس باشند و یا همزمان آن را در خود تقویت نمایند. و با برنامه صحیح زندگی خود را اداره کنند. امام کاظم (علیه السلام) میفرماید: « اوقات روزانه خود را به چهار بخش اختصاص دهید:
1ـ بخشی را برای خلوت و راز و نیاز با خدا اختصاص دهید.
2ـ بخشی را برای تأمین زندگی به کار و فعالیت بپردازید.
3ـ بخشی را برای معاشرت و رفت و آمد با برادران و دوستانی داشته باشید.
4ـ بخشی را برای استراحت و تفریحات سالم داشته، تا از نشاط و نیرویی که از این رو بدست میآورید بتوانید در بخشهای دیگر عبادت و تجارت و معاشرت تمرکز اعصاب و موفقیت کسب کنید».
بارالها! به ما توفیق ده که هرگز در زندگی خود از مرز اعتدال بیرون نرویم و از هر گونه افراط و تفریط بپرهیزیم.