20- استمرار رهنمودها و تکرار آن

   یکی از راهکارهای تربیتی، استمرار رهنمودها و تکرار آنهاست که می تواند نقش بسزایی در تربیت ایفا کند: «وَ لَقَدْ وَصَّلْنا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ» (قصص/51) : و به راستى، این گفتار را براى آنان پى در پى و به هم پیوسته نازل ساختیم، امید که آنان پند پذیرند ؛ کلمه "وصلنا" از باب تفعیل از ماده وصل است، و وصل در باب تفعیل، کثرت را افاده مى‏کند، مانند قطع که به معناى بریدن، و تقطیع به معناى بسیار بریدن است، و قتل به معناى کشتن، و تقتیل به معناى بسیار کشتن است،

   21- اعتدال در برنامه های تربیتی

  «وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلى‏ عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُورا»(اسراء/29) : و دستت را به گردنت زنجیر مکن و بسیار [هم‏] گشاده‏دستى منما تا ملامت‏شده و حسرت‏زده بر جاى مانى‏ .

 «وَ الَّذینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواما»(فرقان/67) : و (عباد الرحمان) کسانى‏اند که چون انفاق کنند، نه ولخرجى مى‏کنند و نه تنگ مى‏گیرند، و میان این دو [روش‏] حد وسط (اعتدال) را برمى‏گزینند؛ در این آیه به پنجمین صفت ممتاز" عباد الرحمن" که اعتدال و دورى از هر گونه افراط و تفریط در کارها مخصوصا در مساله انفاق است اشاره شده است .

 «وَ اقْصِدْ فی‏ مَشْیِکَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمیر»(لقمان/19) : و در راه‏رفتنِ خود میانه‏رو باش، و صدایت را آهسته ساز، که بدترین آوازها بانگ خران است؛ در این آیه امر به رعایت اعتدال درعمل و سخن شده و تکیه روى اعتدال در راه رفتن یا آهنگ صدا در حقیقت به عنوان مثال است.

  22-  بیان تدریجی

  «وَ قالَ الَّذینَ کَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتیلاً»(فرقان/32) : و کسانى که کافر شدند، گفتند: «چرا قرآن یک جا بر او نازل نشده است؟» این گونه [ما آن را به تدریج نازل کردیم‏] تا قلبت را به وسیله آن استوار گردانیم، و آن را به آرامى [بر تو] خواندیم . بدون شک هم از نظر تلقى وحى و هم از نظر ابلاغ به مردم ، اگر مطالب به طور تدریجى و طبق نیازها پیاده شود و براى هر مطلبى شاهد و مصداق عینى وجود داشته باشد، بسیار مؤثرتر خواهد بود.

 اصول تربیتى ایجاب مى‏کند که شخص یا اشخاص تربیت شونده قدم به قدم این راه را بپیمایند، و براى هر روز آنها برنامه‏اى تنظیم شود تا از مرحله پائین شروع کرده به مراحل عالى برسند، برنامه‏هایى که این گونه پیاده مى‏شود هم براى گوینده و هم براى شنونده دلچسب تر و عمیق تر است.

  نزول تدریجى قرآن سبب ارتباط دائم و مستمر پیامبر(صلی الله علیه و آله) به مبدء وحى بود، این ارتباط دائمى قلب او را قویتر، و اراده او را نیرومندتر مى‏ساخت و تاثیرش در برنامه‏هاى تربیتى او انکار ناپذیر بود. بدون شک اگر بنا بود برنامه‏هاى اسلام همه یک جا نازل شود، لازم بود یک جا نیز اجرا گردد، زیرا نازل شدن بدون اجرا ارزش آن را از بین مى‏برد، و مى‏دانیم اجراى همه برنامه‏ها اعم از عبادات، زکات و جهاد و رعایت تمام واجبات و پرهیز از تمام محرمات یک جا کار بسیار سنگینى بود که موجب فرار گروه عظیمى از اسلام مى‏شد(تفسیر نمونه /15/82-83) .